Rodzina jest najważniejszym środowiskiem w życiu człowieka, kształtującym osobowość, system wartości, poglądy, styl życia. Rodzice czy opiekunowie są wzorem dla dzieci. Ważną rolę w prawidłowo funkcjonującej rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy rodzicami oparte na miłości i zrozumieniu.
W przypadku dezorganizacji rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań, role wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się coraz bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi.
Przemoc w rodzinie jest szczególnie drastycznym problemem w naszym kraju, nie jest zjawiskiem marginalnym. Jest bardziej powszechna niż przemoc, jaka występuje na ulicach i w innych miejscach publicznych. Przemoc w rodzinie jest zamierzonym i wykorzystującym przewagę sił działaniem skierowanym przeciw członkowi rodziny, które narusza jego prawa i dobra osobiste powodując cierpienia i szkody.
Przemoc jest:
- intencjonalna
- narusza prawa i dobra osobiste
- powoduje ból i cierpienie
- istnieje asymetria sił.
Człowiek doświadczający przemocy nie może być za nią obwiniany. Dzieci i młodzież mają prawo do wzrastania w bezpiecznym środowisku wolnym od przemocy, a obowiązkiem dorosłych jest im to zapewnić, gdyż zarówno bezpośrednie jak i odległe skutki przemocy są groźne dla zdrowia i życia.
Przeciwdziałaniom przemocy nadano charakter formalno-prawny, w Ustawie z dnia 29 lipca 2005 r o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U z 2005 roku Nr 180 poz. 1493 z późn. zm)
Art. 6 wymienionej ustawy w ust. 2 określa zadania własne gmin, do których należy:
- Opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie.
- Prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w szczególności poprzez działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie.
- Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia.
- Tworzenie zespołów interdyscyplinarnych.
a w ust. 3 określa zadania własne powiatu, do których należy:
- Opracowanie i realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie,
- Opracowanie i realizacja programów służących działaniom profilaktycznym mającym na celu udzielenie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrożenia prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie,
- Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia,
- Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach interwencji kryzysowej.
Przemocy towarzyszy pragnienie wywołania cierpienia ofiary i spowodowania jakichś szkód. Takie zachowania wynikają z negatywnych i intensywnych przeżyć sprawcy, związanych z frustracją, z zablokowaniem jakichś dążeń, z niespełnionych pragnień i oczekiwań. Pojawia się wówczas agresywna reakcja na stres, która nie zostaje powstrzymana i kieruje się przeciw członkom rodziny. Istotnym czynnikiem bywa przekonanie sprawcy o niezdolności ofiary do obrony i poczucie własnej bezkarności. Słabość ofiary wynika z przewagi fizycznej sprawcy lub okoliczności w których sprawca uzyskuje władzę psychiczną. Towarzyszy mu wtedy poczucie, że „może sobie na wiele pozwolić".
Ofiarami i świadkami przemocy w rodzinie są dzieci, które często czują się odpowiedzialne za przemoc, mają poczucie winy, myślą, że to one są przyczyną zachowania swoich rodziców. Dzieci, które doświadczają przemocy mają trudności w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami, nie potrafią nikomu zaufać. Wiele dzieci odreagowuje agresją, uczą się, że przemoc jest jedynym sposobem rozwiązywania konfliktów. Opuszczają zajęcia szkolne, mają gorsze wyniki w nauce, gorzej się rozwijają niż ich rówieśnicy, mają kłopoty z uczeniem się i koncentracją. Dzieci dotknięte przemocą w rodzinie często odczuwają dolegliwości somatyczne takie jak: bóle głowy, żołądka, moczenie nocne. Ich ogólny stan zdrowia jest zły. W wyniku przemocy dzieci często doznają urazów fizycznych.
Wyróżnia się następujące formy przemocy: 1. fizyczna, 2. emocjonalna, 3. seksualna, 4. zaniedbywanie.
Przemoc wobec dzieci ma swoje konsekwencje w życiu człowieka dorosłego. Cechą charakterystyczną osób maltretowanych w dzieciństwie są często negatywne oczekiwania w stosunku do innych oraz nieufność przeniesiona z doświadczeń wczesnodziecięcych, jak również ucieczka od bolesnej przeszłości w świat narkomanii, alkoholizmu, przestępczości. Najbardziej drastycznym skutkiem wszystkich wymienionych form zespołu dziecka krzywdzonego jest częste stosowanie przemocy przez osoby doświadczające jej w dzieciństwie wobec własnych dzieci lub innych w życiu dorosłym.
Art. 12 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie brzmi:
- Osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych lub zawodowych powzięły podejrzenie o popełnieniu ściganego z urzędu przestępstwa z użyciem przemocy w rodzinie, niezwłocznie zawiadamiają o tym Policję lub prokuratora.
- Osoby, będące świadkami przemocy w rodzinie powinny zawiadomić o tym Policję, prokuratora lub inny podmiot działający na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Przemoc w rodzinie jest przestępstwem, dlatego też w sytuacji jej występowania pomocy udzielają:
- Policja,
- Prokuratura,
- Ośrodek Pomocy Społecznej właściwy do miejsca zamieszkania,
- Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie.
Zarówno ofiarom jak i sprawcom przemocy pomocy zobowiązane są udzielić:
- Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej,
- Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie.
Opracowała: A.G.
